Κυπριακό: Με χαμηλές προσδοκίες ξεκινά η δεύτερη πενταμερής – Δύο κόσμοι, καμία προοπτική

Στη Νέα Υόρκη μεταφέρεται για δεύτερη φορά η προσπάθεια του ΟΗΕ να κρατήσει «ζωντανό» το Κυπριακό. Η άτυπη πενταμερής στις 16-17 Ιουλίου μόνο ως ασπιρίνη μπορεί να ιδωθεί, με τις προσδοκίες να είναι χαμηλές και τις συνομιλίες να μοιάζουν ακόμα μακρινό σενάριο. Η θεμελιώδης διαφωνία παραμένει: Ομοσπονδία ή δύο κράτη.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα της πενταμερούς, σήμερα Τετάρτη 16 Ιουλίου ο ΓΓ των ΗΕ θα παραθέσει δείπνο στους συμμετέχοντες, ενώ την Πέμπτη 17 Ιουλίου θα πραγματοποιηθούν οι διμερείς επαφές και η ολομέλεια. Στο περιθώριο της συνάντησης θα λάβει χώρα και γεύμα εργασίας, με στόχο την άτυπη ανταλλαγή απόψεων.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, συνοδεύεται από πολυμελή αντιπροσωπεία, στην οποία συμμετέχουν ο Υπουργός Εξωτερικών, ο Γενικός Εισαγγελέας, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ο διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς, καθώς και άλλοι υπηρεσιακοί και διπλωματικοί αξιωματούχοι.

ΟΗΕ, Χριστοδουλίδης και Τατάρ μπαίνουν ξανά στο τραπέζι, αλλά κανείς δεν περιμένει… θαύματα

Η Λευκωσία παραμένει σταθερή στη θέση για διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία – η μόνη, όπως λέει, «βιώσιμη λύση» για τους Κυπρίους. Στον αντίποδα, ο Ερσίν Τατάρ μιλά μόνο για κυριαρχική ισότητα και διεθνή υπόσταση του ψευδοκράτους. Για τον ίδιο, το μοντέλο της ομοσπονδίας έχει… λήξει.

Ο Γκουτέρες κρατά χαμηλά τον πήχη – ψάχνει απλώς μια κοινή δήλωση για ΜΟΕ

Η επίσκεψη της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ, Μαρίας Άνχελα Ολγκίν, έδειξε ξεκάθαρα τις διαθέσεις του ΟΗΕ: στόχος δεν είναι η λύση, αλλά η διατήρηση της διαδικασίας. Ένα κοινό ανακοινωθέν για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) αρκεί για να κρατηθεί ο διάλογος «εν ζωή».

Στο τραπέζι είναι ξανά πρωτοβουλίες από τη συμφωνία της Γενεύης τον Μάρτιο του 2025:

• Άνοιγμα τεσσάρων νέων σημείων διέλευσης
• Αποναρκοθέτηση
• Κοινές δράσεις για νεολαία, περιβάλλον, κλιματική αλλαγή
• Συνεργασία για ηλιακή ενέργεια
• Αποκατάσταση νεκροταφείων

Όμως και εδώ, οι αποκλίσεις είναι μεγάλες.

Κατηγορίες εκατέρωθεν – ΜΟΕ σε τροχιά σύγκρουσης

Η ελληνοκυπριακή πλευρά βλέπει πρόοδο μόνο στα επιμέρους. Θεωρεί ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν δείχνει εποικοδομητικό πνεύμα, ειδικά σε αποναρκοθέτηση και ενέργεια.

Από την άλλη, ο Τατάρ κατηγορεί τη Λευκωσία για κωλυσιεργία:

• Για το ηλεκτρικό ρεύμα που παράγεται στη νεκρή ζώνη
• Για την απόρριψη νέων σημείων διέλευσης
• Για μπλοκάρισμα δράσεων σε νεολαία και επιχειρηματικότητα

Το σκηνικό είναι τεταμένο – οι ΜΟΕ αντί να γεφυρώσουν, αποκαλύπτουν το βάθος της διάστασης.

Ποιος φταίει για το τέλμα

Η ελληνοκυπριακή πλευρά δείχνει Τουρκία και Τατάρ:

• Άρνηση για ομοσπονδία
• Διεθνής προώθηση της «ΤΔΒΚ»
• Παράνομες στρατιωτικές ενισχύσεις
• Εκμετάλλευση περιουσιών
• Κατοχική πολιτική στο Βαρώσι και στην Πύλα

Η τουρκοκυπριακή πλευρά κατηγορεί την ε/κ πολιτική για:

• Απομόνωση, νομικές διώξεις, χρήση της Interpol
• Απόρριψη πρότασης για «Συμβούλιο Συνεργασίας Κύπρου»
• Εμμονή σε μονομερείς γεωγραφικές ενδείξεις (π.χ. κυπριακή πατάτα)
• Αδυναμία αξιοποίησης των υδρογονανθράκων ως κοινή ευκαιρία

Σφετεριστές και κοινωνία των πολιτών: ακόμη μία μάχη

Το θέμα των σφετεριστών γκρεμίζει και την τελευταία έννοια εμπιστοσύνης. Η ε/κ πλευρά μιλά για νόμιμες διώξεις, η τ/κ για εκστρατεία εκφοβισμού.

Παράλληλα, η κοινωνία των πολιτών αναδεικνύεται σε παράγοντα – ο ΟΗΕ βλέπει αυξημένο ενδιαφέρον, ειδικά από γυναίκες και νέους, αλλά και έντονη απογοήτευση. Στους Τ/Κ υπάρχει δισταγμός να περάσουν στις ελεύθερες περιοχές «για να μην βρεθούν με χειροπέδες».

Ε.Ε. και ελληνοτουρκικά: η μεγάλη εικόνα

Η προσέγγιση Αθήνας-Άγκυρας δίνει ελπίδα για καλύτερο κλίμα. Ο Γκουτέρες το βλέπει θετικά, όπως και η Λευκωσία που ποντάρει στον διάλογο με την Τουρκία. Αντίθετα, η τουρκοκυπριακή ηγεσία κρατά αποστάσεις και βλέπει την Ε.Ε. ως «εργαλείο των Ελληνοκυπρίων».

Συμπέρασμα

Το Κυπριακό παραμένει σε βαθιά κατάψυξη. Η Νέα Υόρκη μπορεί να ανανεώσει το ραντεβού της ιστορίας, αλλά χωρίς κοινή βάση, χωρίς κοινό λεξιλόγιο και χωρίς κοινή βούληση, δεν υπάρχει δρόμος προς τα εμπρός. Μόνο μια συντήρηση του αδιεξόδου. Ίσως κι αυτό να είναι το μέγιστο που μπορεί να πετύχει ο ΟΗΕ αυτή τη φορά.